Boyun fıtığı iki omur arasındaki diskin fıtıklaşarak (kayarak) sinir köküne baskı yapması demektir.
Resimde gördüğünüz gibi iki omurun arasında disk bulunmaktadır. Disklerin ortasında çekirdek(nucleus) adı verilen bir yapı vardır. Bu yapı boyun hareketlerinde yükü dağıtmak için yer değiştirir. Diskler omurlar arasında amortisör görevi gördüğü için elastik yapıdadır ve yük verdikçe yana doğru taşmalar yapar.
Taşmaları önlemek için bağlar diski omurların arasında tutar. İşte bu bağlar çeşitli sebeplerden dolayı koparsa ve diskin içindeki çekirdek yana doğru yer değiştirirse, disk omurilik kanalına doğru taşar ve siniri o dar alanda sıkıştırmaya başlar. Sinir köküne olan bu baskı sonucu sinirin uyardığı bölgelerde ağrı, uyuşma, hissizlik, güçsüzlük meydana gelir.
Boyun fıtığı başlangıç evresinde boyunda ağrı yapar. Ancak eklemlerdeki blokajlar, kas spazmı ve boyun düzleşmesi servikal stenoz, servikal spondiloz gibi birçok problemlerde boyunda ağrıya sebep olabilir. Boyun fıtığı ilerledikçe omuzlarda ve sırtta daha sonra kollarda ağrı ve uyuşma yapar. Ancak birçok başka problemde omuz ve sırt ağrısı yapabilir. Bunu ayırmak uzman doktorun işidir. Boyun ağrısı olan kişilerde boyun fıtığı görülme yüzdesi çok düşüktür.
Boyun fıtığı esas olarak kollarda uyuşma ve güçsüzlük yapar. Ancak yine kolda uyuşma ve güçsüzlük yapabilecek başka durumlarda olduğundan boyun fıtığı ile karıştırılabilir. Boyun fıtığı nadir olarak merkezden omuriliğe baskı yaptığında bacağa vuran güçsüzlük,hissizlik ve ağrı şikayetleri olabilir.
Boyun fıtığı nasıl anlaşılır?
MRI (Magnetic resonance Imaging )MRI manyetik rezonans dalgalarını kullanarak yapılan 3 boyutlu detaylı bir incelemedir. Uzman doktor muayenesinden sonra gerekli gördüğü takdirde MRI isteyebilir.
MRI diskte bir fıtıklaşma varsa bunu ortaya çıkarabilir. Ayrıca boyun bölgesinde olabilecek tümör kemik büyümesi ya da dejenerasyonlarıda ortaya çıkarır.
EMG:(Elektromyelogram) EMG ile bir cihaza bağlı olan küçük iğnelerle kaslara elektrik uyarısı verilir.Kasların ve sinirlerin verdiği cevap bu cihazda toplanır ve değerlendirilir.Eğer boyun fıtığı varsa baskı altında kalan sinirlerin uyardığı kaslar normal hızda cevap veremez.Böylece sinirde bir baskı olup olmadığı anlaşılır.
Muayene:Uzman doktorun muayenesi en önemli kısımdır. Çünkü bazen MRI sonucu sinirde bir bası gözükse bile hasta ona uygun semptom vermeyebilir. Ya da problem diskteki fıtıklaşma sonucu olmayabilir.Ancak muayene,MRI ve EMG ya da isteyebileceği daha başka tetkikler ile boyun fıtığı tanısı kesin olarak konulabilir.
Boyun fıtığı belirtileri nelerdir?
Boyun fıtığı ilk evrelerde boyunda ağrı yapar.Ancak unutulmamalıdır ki boyun ağrısının tek sebebi boyun fıtığı değildir.Fıtık ilerledikçe omuza sırta ve kola doğru yayılan ağrılar olur.Daha ilerleyen aşamalarda ise parmaklarda uyuşma güç kaybı ve hissislik ortaya çıkar.
Hangi durumlarda cerrahiye başvurulur?
Parmaklarda uyuşma,güç kaybı ve hissizlik varsa ve istirahatle ya da ilaçla geçmemeye başladıysa cerrahi yöntem akla gelir.Ancak manuel terapi yöntemi ile boyun fıtığı tedavisi mümkündür. Sadece fıtıklaşan disk omurilik kanalına düşerse cerrahi yöntem zorunlu hale gelir. Bunun dışındaki tüm evrelerde manuel terapi yöntemi güvenle ve etkili bir biçimde uygulanabilir.
Boyun fıtığına sebep olabilecek faktörler
Boyun fıtığı genelde uzun süren küçük travmaların disklerde oluşturduğu baskı sonucu oluşur.Ancak ani hareketler, düşme sonucu, trafik kazaları gibi büyük travmatik olaylar da boyun fıtığına sebep olabilir.
Boyun fıtığı günlük yaşamdaki stres, duruş bozukluğu, sürekli aynı pozisyonda kalma( bilgisayar başında oturma gibi) ya da yapılan işe bağlı olarakta (terzi,şoför,ressam…) ortaya çıkabilir.
Boyun fıtığında risk faktörleri
-Yaş: İleri yaşlarda disklerin içindeki sıvı azaldığından ve disklerin esnekliğinin azalmasından ötürü önemli bir faktördür.Özellikle 30 yaşından sonra görülme sıklığı fazladır.
-Duruş bozukluğu: Başın normale göre daha önde olması boyun fıtığı için risk faktörüdür. Daha detaylı olarak başın bir cm önde olması boyuna ve sırta 5-6 kg yük anlamına gelir. Bunun sonucu boyundaki kaslar zorlanır ve disklere daha fazla yük bindirmeye başlar. Böylece boyun fıtığı olma olasılığı artar. Stres: Stres boyun bölgesindeki kasların spazma girmesine neden olur. Bu durum disklere daha fazla yük bindirdiği için boyun fıtığında bir risk faktörü olarak görülür.
Meslek: Masa başı işlerde çalışan ya da sürekli aynı pozisyonda kalmak zorunda olan kişiler boyunda tek bir yere uzun süre binen yükten ötürü risk altındadır. Uzun süre aynı pozisyonda kalındığında boyun bölgesindeki kaslar yorgunluktan etkili kasılamaz ve eklemleri ve omurgayı koruyamaz hale gelirler. Ayrıca tedavi ya da egzersizle bu kaslar gevşetilmeden çalışmaya devam edilirse sürekli kasılı ve kısa kalırlar. Bunun sonucu boyuna binen yük artar ve boyun fıtığı olma riskini arttırır.
Travma: Trafik kazası, düşme, çarpma gibi durumlarda boyun hareketli bir bölge olduğu için kolayca yaralanabilir ve boyun fıtığı oluşabilir. Tüm bu travmalara karşı koyabilmek elimizde olmasa bile boyun bölgesindeki kasları kuvvetlendirerek bu travmaların yol açabileceği problemleri minimuma indirmek mümkündür.
Boyun fıtığı ameliyatında oluşabilecek komplikasyonlar(istenmeyen durumlar)
Boyun fıtığı ya da diğer tüm ameliyatlarda olabilecek bazı riskler vardır. Bu riskler ameliyat öncesi ilgili doktorla değerlendirilmeli ve en uygun karar verilmelidir.
Cerrahi sırasında:
Anestezi:Anestezi uygulamaları günümüzde kontrollü ve makine yardımıyla yapılsa bile bazen istenmeyen sonuçlar doğurabilir.
Sinir Hasarı:Diski kesmek için omurilik etrafında çalışmak gerekir. Bu da sinirlere çok yakın bölgelerde kesici bir aletle çalışmak demektir . Komplikasyon riski düşük olmakla beraber bazen sinire hasar verilebilir. Bu durumda sinirin etki sahasında kalıcı güçsüzlük hissislik ve uyuşma yaratabilir.
Dural yırtık: Omuriliği saran kılıf bazen cerrahi sırasında yırtılabilir. Eğer fark edilirse anında müdahale edilip dikilir ve çoğu zaman iyileşir. Eğer fark edilmezse ya da kendi kendine iyileşmezse omuriliğin içinde yüzdüğü beyin-omurilik sıvısı sızıntı yapmaya başlar. Yırtık olan bölgede enfeksiyon oluşabilir ve menenjit hastalığı olabilir. Ayrıca bu sızıntıdan ötürü ciddi başağrıları olabilir. Kendi kendine iyileşmezse ve ciddi komplikasyon oluşturursa ikinci bir ameliyatla dikilmesi gerekir .Komplikasyon riski düşüktür.
Cerrahi sonrası:
Enfeksiyon: Küçükte olsa her ameliyatta olduğu gibi boyun fıtığı ameliyatında da enfeksiyon riski vardır. Enfeksiyon deriden yapılan kesi etrafında, diskin içinde ya da sinirlerin çevresinde oluşabilir.
Eğer deri çevresinde bir enfeksiyon varsa antibiyotiklerle tedavi edilir.Ancak diskte ya da sinir çevresinde bir enfeksiyon varsa o bölgedeki ilthabı temizlemek için ikinci bir ameliyat gerekebilir.
Fıtığın tekrarlaması: Yüzde 10-15 oranında ameliyat edilen disk tekrar fıtıklaşabilir.Bu durum genellikle cerrahiyi takiben ilk 6 haftada gerçekleşir. Ancak daha sonrasında da böyle bir durum oluşabilir.Bu durumda ikinci bir ameliyat gerekli olabilir.
Geçmeyen Ağrı: Böyle durumlarda genelde ağrının kaynağı yanlış yerde aranmıştır. Ağrınız birçok sebepten ötürü devam edebilir. Bazen baskı altında kalan sinir ciddi biçimde yaralanmıştır ve baskı kaldırılsa bile iyileşmez.Ya da ameliyat sonrası gelişen skar doku haftalar sona sinirlere baskı yapıp ameliyattan önceki ağrıya benzer bir ağrı yaratabilir.
Dejeneratif disk hastalığı: ilk başta fıtıklaştığından ötürü yapısı bozulan disk kesildiğinde ikinci bir travmaya daha maruz kalır. Diskteki bu hasarlar arttıkça belli bir zaman sonunda dejenerasyona yol açar ve dejenerasyona bağlı ağrılar ortaya çıkabilir. Bu durumda ikinci bir operasyon gerekebilir.
Boyun fıtığı ve Manuel Terapi
Boyun fıtığında manuel terapinin öncelikli amacı fıtıklaşan diske binen yükleri minimuma indirmektir .Baskı altından kurtulan disk bir miktar içeri girer ve bu ağrının ya da diğer şikayetlerin geçmesini sağlar.
Daha sonrasında fıtıklaşan disk manuel terapi yönteminde uygulanan özel manevralarla yerine doğru gitmeye zorlanır.
Omurilik kanalı ve sinirlerin çıktığı kanallar genişletilir.
En son olarak ta hasar gören sinirin dolaşımı manuel terapiye özgü yöntemlerle arttırılıp sinire bağlı ağrı güçsüzlük gibi şikayetler yok edilir.
Daha sonrasında hastaya egzersiz ve koruma programı öğretilerek taburcu edilir.Bu işlem 5-10 seans arası sürer